BÀI VIẾT SỐ 01
Đọc
sách là một phương tiện bồi dưỡng trí nhớ và tư duy để làm giàu sự hiểu biết
của mình. Và mặc dù đọc sách là một nghệ thuật, không có một quy chuẩn nào về
việc đọc sách - có lúc cần đọc kỹ, nhưng nhiều khi chỉ cần đọc qua lấy ý chính.
Nhưng áp dụng một số gợi ý hữu ích sau đây có thể giúp bạn nâng cao kỹ năng đọc
sách của mình hiệu quả hơn.
Chúng ta không thể đọc hết tất
cả những điều cần biết, nhưng có đủ thời gian để đọc những điều cần thiết.
Sau đây là một số gợi ý hữu ích
giúp bạn nâng cao kỹ năng đọc của mình hiệu quả hơn:
1. Tạo
sự tập trung cho
chính mình bằng cách xem lướt qua bài đọc trước khi bạn thật sự đọc kỹ:
- Xem tựa đề bài đọc, các tiêu đề
lớn nhỏ, những chỗ đánh dấu, in nghiêng hoặc in đậm.
- Xem qua những hình vẽ hay minh
họa, đồ thị hay biểu đồ.
- Xem qua toàn bộ bài đọc bằng
cách đọc đoạn đầu và đoạn cuối, lướt nhanh qua những câu đầu của từng đoạn
trong bài (trường hợp sách giáo khoa về kinh tế thường có phần tóm tắt ở cuối
mỗi chương cùng những thuật ngữ quan trọng).
Gấp sách lại và tự hỏi: ý chính
của bài là gì, văn phong ra sao và mục đích của tác giả là gì?
Trả lời được những câu hỏi này sẽ
phần nào giúp các bạn có được một ý tưởng khái quát về nội dung bài đọc, từ đó
dễ tập trung hơn và bài đọc sẽ trở nên dễ nhớ hơn.
Cụ
thể:
- Đọc báo chí, thì học cách chú ý
đến những tít lớn, sau đó đến những phần in đậm, sau đó mới lướt vào nội dung
bên trong mỗi bài nếu ta quyết định đọc nốt.
- Sách học, sách nghiên cứu, nên
đọc theo 4 bước như sau:
Bước 1 : Đọc nhanh mục lục, đọc
lướt tên các chương để biết cấu tạo cuốn sách. Người ta khuyên nên giới hạn
công việc này trong vòng 5 phút. Nếu quyết định đọc tiếp, thì sang bước 2.
Bước 2: Đọc các câu mở đầu và
những câu kết luận mỗi chương. Bên trong mỗi chương thì đọc nhanh những câu đầu
và câu kết của các đoạn. Thời gian cho mỗi chương là 3 - 4 phút. Đánh dấu bằng
bút màu những chỗ cần chú ý. Nếu thấy cần tiếp tục thì sang bước 3. (Điều quan
trọng là luôn ghi dấu các điểm quan trọng khi đọc)
Bước 3: Tiếp tục đọc cả cuốn sách
hoặc chọn những chương có giá trị cho công việc tìm kiếm thông tin của mình để
đọc kỹ hơn.
Bước 4: Suy ngẫm về nội dung của
những điều đã đánh dấu và tìm tài liệu liên quan. Tập trung đọc hiệu quả có
nghĩa là đối với các vấn đề khó hiểu, phải đọc đi đọc lại nhiều lần. Chỗ nào
chưa hiểu, chưa rõ, phải đánh dấu để tiếp tục tìm hiểu thêm bằng đọc thêm sách,
nghe giảng thêm, trao đổi, mạn đàm với người khác…
2. Không đọc thành tiếng vì
kiểu đọc này sẽ khiến bạn đọc chậm. Cố gắng xem việc đọc sách như thể đang ngắm
một cảnh đẹp, hình dung một ý tưởng bao quát trong tâm trí. Nếu lần đầu gặp một
khái niệm mới, bạn đừng vội bỏ qua mà nên tìm hiểu kỹ thêm về khái niệm đó.
3. Đọc theo ý. Các
nghiên cứu cho thấy khi đọc, mắt chúng ta luôn dừng sau những câu chữ trong một
dòng. Số lần dừng của người đọc chậm nhiều hơn so với người đọc nhanh. Dừng
nhiều lần không chỉ làm cho ta đọc chậm mà còn cản trở khả năng nắm bắt vấn đề
(Bởi vì ý nghĩa thường đi theo cả câu hay cụm từ chứ không phải từng chữ một).
4. Thay đổi tốc độ đọc: Thích ứng
với độ khó và cách viết trong bài đọc. Người đọc kém luôn có tốc độ đọc chậm,
thường đọc lại câu đã đọc. Người đọc hiệu quả thường đọc nhanh phần dễ và chậm
lại ở phần khó. Trong một bài đọc có đôi chỗ chúng ta phải đọc cẩn thận hơn
những chỗ khác. Với những tài liệu pháp lý hay các bài viết khó thì cần phải
đọc chậm. Những tài liệu dễ hơn như kinh tế hay báo chí thì ta có thể đọc
nhanh, tránh đọc nhảy trở lại quá nhiều.
“Đọc có thể là một công việc
rất tốn thời gian nhưng bằng cách thay đổi cách đọc, bạn có thể cải thiện đáng
kể kỹ năng đọc của mình hiệu quả hơn”.
Tóm lại, cách đọc sách hiệu quả
là phải gắn liền với việc ghi chép. Việc ghi chép sẽ làm cho quá trình mã hóa
tri thức để chuyển vào bộ nhớ trở nên dễ dàng hơn, hiệu quả hơn. Khi đọc, nên
đọc với tốc độ biến đổi: Đoạn nào quan trọng thì đọc chậm, đọc kĩ; đoạn nào
không quan trọng thì đọc nhanh, đọc lướt. Nắm và thâu tóm nhanh cái chủ yếu,
cái cơ bản của vấn đề trình bày trong sách, hiểu ý nghĩa của cả đoạn văn, đừng
để ý đến từ, đến câu. Tuy nhiên, đọc nhanh không phải là đọc vội, đọc vàng, mà
đọc nhanh là chọn cách đọc cần thiết, đúng lúc và đúng chỗ; nắm nhanh và đủ nội
dung chứ không phải đưa mắt nhanh trên những câu chữ. Ngoài ra, bạn cũng nên
trau dồi cho được thói quen đọc mỗi ngày và không chỉ đọc duy nhất một loại
sách mình ưa thích.
BÀI VIẾT
SỐ 02
6 lời
khuyên đọc sách hiệu quả:
Trong nhịp sống hối hả của kỷ nguyên thông
tin và kinh tế tri thức, dường như con người không có đủ thời gian để đọc hàng
núi sách báo nhiều vô kể mỗi ngày. Dù cho việc đọc sách chỉ để giải trí thuần
tuý, hay đọc để tìm kiếm thông tin, bổ sung những kiến thức còn thiếu hoặc tìm
kiếm tư liệu phục vụ cho công việc, học tập, nghiên cứu… cũng cần phải có
phương pháp đọc một cách khoa học. Những lời khuyên dưới đây giúp bạn thu được
lợi ích tối đa từ việc đọc với nỗ lực tối thiểu, hay như người ta thường nói,
đọc một cách khôn ngoan.
1. Thứ nhất: biết mình muốn tìm
hiểu điều gì
Việc đầu tiên là hãy tự hỏi mình: vì sao
bạn lại đọc cuốn sách hay bài viết này? bạn đọc có mục đích hay chỉ đề giải
trí? bạn muốn thu được gì sau khi đọc? Một khi bạn giải đáp được câu hỏi đó,
bạn sẽ xác định được liệu cuốn sách (hoặc bài viết, tài liệu…) bạn định đọc có
đáp ứng yêu cầu của mình không.
Cách dễ dàng xác định nhất là xem lời giới
thiệu cuốn sách và tiêu đề các chương mục. Lời giới thiệu cuốn sách sẽ cho bạn
biết đối tượng mà cuốn sách hướng tới. tiều đề các chương mục cho bạn một cái
nhìn tổng thể về bố cục cuốn sách. Sau đó bạn hãy xem xét nội dung của cuốn
sách có bao hàm quá nhiều hoặc quá ít kiến thức không. Nếu xác định đó không
phải là cuốn sách bạn cần, liệu bạn có thể tìm cuốn sách khá hơn không?
2. Thứ hai: biết được cuốn sách đạt
mức yêu cầu nghiên cứu đến đâu
Nếu bạn chỉ cần kiến thức hẹp về một vấn
đề, bạn có thể đọc lướt thật nhanh cuốn sách, xem qua tên các chưương, phần mở
đầu và phần kết luận của mỗi chương là đủ.
Nếu bạn cần mức độ thông tin vừa phải, bạn
có thể đọc kỹ hơn phần mở đầu và kết luận của mỗi chương. Bạn cần đọc qua nội
dụng của các chương, lựa chọn những từ khoá và những điểm quan trọng. ở mức độ
này cũng cần chú ý đến các đồ thị và biểu đồ.
Nếu bạn cần kiến thức cụ thể về một lĩnh
vực nào đó, tốt nhất là nên đọc kỹ hơn nội dung đó bằng cách đọc toàn bộ cuốn
sách để có cái nhìn khái quát về bố cục, trong đó lưu ý những chi tiết cần
thiết.
3. Thứ ba: đọc một cách chủ động
Khi bạn đọc cuốn sách một cách chi tiết. Sẽ
rất hữu ích nếu bạn đánh dấu, gạch chân và chú giải những chỗ cần lưu ý. Nó sẽ
giúp nhấn mạnh những thông tin cần thiết trong đầu bạn, giúp bạn sau này xem
xét lại những điểm quan trọng một cách dễ dàng.
Nó giúp bạn tập trung vào nội dụng hơn. Dĩ
nhiên, bạn có thể tự làm vậy nếu đó là cuốn sách của bạn. trong trường hợp sách
đi mượn, nếu thấy có những thông tin cần thiết có giá trị, bạn có thể
photocopy, sau đó đọc và đánh dấu trên bản photo đó. Nếu bạn lo lắng làm như
vậy sẽ làm bẩn cuốn sách thì hãy xét lại xem cuốn sách đó có đáng để giành thời
gian đọc không. Nếu lợi ích của việc đọc một cách chủ động như thế lớn hơn (một
cách tưương đối) so với giá trị của cuốn sách thì có thể nói chi phí cho cuốn
sách đã được bù đắp.
4. Thứ tư: cách nghiên cứu các loại
sách, báo mà bạn đọc giúp chúng ta có được những thông tin có ích và hiệu quả
hơn.
Đối với báo và tạp chí. Báo và tạp chí đề cập rất nhiều
lĩnh vực, thường tập trung vào những phần thú vị, hấp dẫn nhất của chủ đề giúp
bạn bán được nhiều hơn. Các báo và tạp chí thường bỏ qua những thông tin mà họ
cho là ít hấp dẫn nhưng có thể đó là những thông tin quan trọng để hiểu toàn bộ
sự việc. Những trang có thông tin hữu ích thường bị nhồi nhét rất nhiều chi
tiết dòng dài hoặc quảng cáo. Cách tốt nhất để thu nhận thông tin từ báo và tạp
chí là đọc lướt qua mục lục hay phụ lục và chỉ đọc các bài viết hay. Nếu bạn
thấy bài nào có ích, hãy cắt chúng ra và sắp xếp vào cặp tài liệu được phân
chia theo loại thông tin. Như vậy bạn có thể tích luỹ rất nhiều những bài viết
có liên quan khi cần tìm hiểu một vấn đề nào đó.
Các báo thường có xu hướng sắp xếp bài viết
theo chuyên mục. Nếu bạn thường xuyên đọc báo, bạn sẽ biết được các chuyên mục
nào có ích đối với bạn, còn những chuyên mục nào chỉ cần lướt qua.
Đối với bài viết riêng lẻ. Các bài viết trong báo và tạp chí
thường có ba loại:
Các bài đưa tin. Những thông tin quan trọng
được đưa trước, các thông tin ít quan trọng hơn sẽ có trong các bài tiếp theo.
bài đưa tin thường là để minh hoạ cho những luận điểm chính và sau đó bổ sung
các chi tiết.
Các bài viết đặc biệt. Các bài viết này có
mục đích giải trí hoặc làm nền cho chủ đề nào đó. trong các bài viết này, thông
tin quan trọng thường năm ở giữa bài.
Nếu bạn muốn tìm kiếm kiến thức nào đó trên
báo hoặc tạp chí, xác định được thể loại các bài viết giúp bạn thu được thông
tin một cách nhanh chóng và hiệu quả.
5. Thứ năm: đọc văn bản theo một
chủ đề trọn vẹn
Khi bạn đọc một cuốn sách hoặc tài liệu
quan trọng, thật dễ dàng chấp nhận mạch tư duy của tác giả. Điều đó có thể bạn
không để ý rằng có những thông tin quan trọng bị bỏ qua hoặc những thông tin
không liên quan lại được đưa vào. Cách tốt nhất để nhận ra điều đó là hãy biên
soạn một mục lục cho riêng mình trước khi bạn đọc cuốn sách đó. Sử dụng mục lục
của mình, bạn có thể đọc cuốn sách theo thứ tự mà bạn muốn và phát hiện rất
nhanh những chỗ bị bỏ qua đó.
6. Thứ sáu: sử dụng chú giải thuật
ngữ đối với các từ hoặc biên soạn bảng chú giải là rất hữu ích.
Hãy để nó bên cạnh khi đọc vì nó sẽ giúp
bạn đánh dấu những điểm chính trong bảng chú giải của mình. Tốt nhất đối với
những loại sách này là vừa đọc vừa ghi chép.
Sáu lời khuyên để đọc một cách hiệu quả có
thể tóm tắt như sau:
hiểu được mình cần biết điều gì để đọc cho
phù hợp.
biết được mức độ cần đọc đến đâu: đọc lướt
thật nhanh, đọc qua hay đọc kỹ.
sử dụng các kỹ năng đọc một cách chủ động
để tìm ra những điểm chủ chốt, tập trung vào những gì mình đọc.
sử dụng mục lục khi đọc báo, tạp chí và nhớ
cắt ra những bài báo có ích.
tạo ra mục lục riêng để xem xét cuốn
sách hoặc tài liệu.
Sử dụng các phụ lục, mục lục, bảng chú giải
các từ giúp bạn “tiêu hoá” được những thông tin kỹ thuật.
BÀI VIẾT SỐ 03
10 nguyên tắc đọc sách hiệu quả:
Bài viết giới thiệu 10 nguyên tắc
giúp bạn có được phương pháp đọc sách hiệu quả.
Bài viết giới thiệu 10 nguyên tắc giúp bạn
có được phương pháp đọc sách hiệu quả.
- Quy tắc 1: Đọc
không lùi lại. Dù bài về khoa học kỹ thuật khó đến đâu cũng chỉ đọc một lần.
Không được chuyển động mắt trở lại. Chỉ khi đã đọc xong và suy nghĩ về những
điều đã đọc, mới có thể đọc lại bài nếu như thật cần thiết.
- Quy tắc 2: Đọc và
hiểu thông tin theo khối thuật toán tích hợp. Phải thường xuyên nhớ nội dung
của từng khối. Trong quá trình đọc, hãy tìm cách trả lời những câu hỏi tiêu
chuẩn đề ra cho mỗi khối của thuật toán.
- Quy tắc 3: Đọc
không phát thành tiếng. Đọc mà phát âm là kẻ thù của việc đọc nhanh. Hãy thực
hiện các bài tập và gõ nhịp để nhịn phát âm. Khi thấy tốc độ đọc bị giảm cần
phải luyện lại.
- Quy tắc 4: Chuyển
động mắt theo chiều thẳng đứng khi đọc. Khi đọc, mắt di chuyển theo chiều thẳng
đứng từ trên xuống dưới, theo dòng tưởng tượng đi từ giữa trang giấy. Hãy tập
phát triển thói quen nhìn ngoại vi. Hãy đọc báo có cột hẹp, rồi đọc sách, sơ bộ
vạch đường ở giữa trang bằng bút chì. Phấn đấu đọc một trang chỉ trong 10 – 15
giây, cố hiểu được nội dung chung. Tuỳ mức độ thành thục trong việc di chuyển
mắt mà chuyển sang đọc hiểu cả trang sách chỉ trong 30 giây.
- Quy tắc 5: Tập trung tư tưởng thật cao độ khi đọc.
Tập trung là chất xúc tác của quá trình đọc. Đọc nhanh lại càng đòi hỏi tập
trung trí não với cường độ cao hơn để tư duy và nắm bắt vấn đề nhanh hơn.
- Quy tắc 6: Hiểu những
điều đã đọc trong quá trình đọc. Khi đọc cần làm rõ các từ khoá, các điểm tựa
suy lý, tức là các điểm tựa để hiểu bài và nhận thức vấn đề. Nhớ rằng khi đọc
là quá trình tìm kiếm và xử lý ý tưởng và ý nghĩa.
- Quy tắc 7: Áp dụng
các cách nhớ chủ yếu trong khi đọc. Mục đích của việc đọc để nhớ. Nhớ cái gì
tuỳ theo mục đích đọc cần thiết của mình và chỉ nên nhớ những gì hiểu được.
Không cần nhớ từng câu, từng chữ nhưng phải nhớ ý tưởng và ý đồ của tác giả
cuốn sách.
- Quy tắc 8: Đọc với
tốc độ biến đổi. Biết đọc với các tốc độ khác nhau cũng rất quan trọng. Có chỗ
chỉ cần đọc lướt qua, song có trang thì nên đọc chậm lại để hiểu được thực chất
vấn đề. Hãy biết chọn cách đọc cần thiết, đúng lúc và đúng chỗ.
- Quy tắc 9: Phải
thường xuyên luyện tập, củng cố không ngừng thói quen đọc.
- Quy tắc 10: Đặt
tiêu chuẩn đọc mỗi ngày 2 tờ báo, 1 tờ tạp chí và khoảng 50 đến 70 trang sách.
BÀI VIẾT SỐ 04
Tôi tài giỏi, bạn cũng thế
(Chương 6) - Phương pháp đọc để nắm bắt thông tin.
Bây giờ thì các bạn đã có khái
niệm về sức mạnh não bộ, chúng ta hãy bắt đầu tìm hiểu phương pháp Học Siêu
Đẳng đầu tiên – phương pháp đọc đế nắm bắt thông tin. Trước khi bạn có thể ghi
chú, học thuộc lòng hoặc ôn bài lại, việc đầu tiên bao giờ bạn cũng phải làm là
đọc sách giáo khoa và tài liệu môn học đế nắm bắt được những thông tin cần
thiết, quan trọng. Như thế, bạn mới luôn chắc chắn đạt điểm cao trong các kỳ thi.
Việc học “tủ” hay học “vẹt” là hoàn toàn không nên. Đáng tiếc là đa số học sinh
không đọc sách giáo khoa và tài liệu môn học nhằm mục đích để nắm bắt thông
tin. Họ nghĩ rằng việc đọc sách chỉ giúp họ hiểu thêm bài bài giảng hoặc để
biết thêm kiến thức mới. Sau đó, họ thường chỉ cố đọc lại các tài liệu môn học
trong thời gian ôn thi để cố gắng nhớ mọi thứ (học “vẹt”) hoặc chọn học chỉ 1
số phần mà học cho là quan trọng ( học “tủ”). Nếu bạn học theo kiểu này, khi kỳ
thi đến gần, bạn sẽ thấy mình chìm ngập trong đống bài vở do học “vẹt”, hoặc
bước vào kì thi với tâm lí cực kì căng thẳng do học “tủ”.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIẢM 80% THỜI
GIAN HỌC NHƯNG VẪN NHỚ VÀ HIỂU BÀI NHIỀU HƠN
Nhìn chung, trong bất kỳ quyển
sách giáo khoa nào, chỉ có khoảng 20% trong tổng số từ chứa đựng những thông
tin bạn cần để thu hoạch toàn bộ kiến thức của môn học, đảm bảo giành điểm cao
trong các kì thi. Những từ này gọi là từ khóa. Từ khóa bao gồm các danh từ,
động từ, phó từ và tính từ. Một sự thật đáng kinh ngạc là 80% số từ còn lại không
hề bao hàm thông tin hữu ích nào. Những từ chủ yếu nào thường là những từ nổi.
Ví dụ: “là”, “của”, “những”, “có”, “với”, và rất nhiều phụ từ khác, vậy nếu
những từ này không mang lại ý nghĩa quan trọng gì, chúng giữ vai trò gì trong
quyển sách? Mục đích của chúng là liên kết những từ khóa lại với nhau nhằm tạo
thành câu văn hoàn chỉnh. Chúng chỉ mang lại lợi ích là giúp bạn hiểu được
những gì được viết trong lần đọc đầu tiên, còn trong những lúc bạn cần học
thuộc hoặc ôn lại thông tin, những từ này chỉ làm mất thời gian và phí phạm trí
nhớ của bạn.
PHƯƠNG PHÁP ĐỌC HIỆU QUẢ LÀ
TẬP HỢP NHỮNG TỪ KHÓA
Để hiệu quả, bạn phải hiểu rằng
bạn chỉ cần đọc qua toàn bộ sách giáo khoa hoặc tài liệu môn học 1 lần duy
nhất. Trong khi đọc, bạn phải tách ra được cái “cốt lõi” hoặc “thông tin” dưới
dạng ý chính và từ khóa. Sau đó, bạn chỉ ghi chú những ý chính
và từ khóa ( dưới dạng Sơ Đồ Tư Duy) để dành cho việc ôn lại sau này. Bạn có
thể bỏ qua 80% những từ thứ yếu còn lại. Trong lần ôn bài sắp tới, bạn chỉ việc
ôn lại 20% từ khóa trong Sơ Đồ Tư Duy là có thể nắm được 100% thông tin của môn
học. Bạn đã giảm bớt được 80% thời gian học mà vẫn đạt hiệu quả cao nhất.
Việc tập hợp các từ khóa trong
sách giáo khoa giống như việc thu nhặt những hạt gạo từ cánh đồng lúa mênh mông.
Có thể mất nhiều thời gian lúc đầu để thu lượm chúng và sàng lọc ra những hạt
gạo trắng ngần. Tuy nhiên, sau khi việc này hoàn tất, chúng ta chỉ cần ăn số
gạo đó, vì chúng chính là tinh chất từ cánh đồng mang lại nguồn năng lượng cần
thiết. Nếu bạn thấy việc ăn nguyên 1 bó lúa thay vì 1 chén cơm thật là nực
cười, thì việc bạn cố gắng nhớ từng từ trong sách thay vì các từ khóa cũng thế
thôi.
MINH HỌA VỀ TÍNH HIỆU QUẢ CỦA
TỪ KHÓA
Tôi sẽ chỉ cho bạn thấy sức mạnh
của từ khóa. Bạn hãy đọc đoạn văn gồm 103 từ dưới đây. Sau khi đọc xong đoạn
văn trên, bộ não của bạn sẽ nắm được một số thông tin từ nội dung đoạn văn. Tuy
nhiên, không phải tất cả các từ trong đoạn văn đếu góp phần mang lại lượng
thông tin đó. Thông tin chỉ nằm trong các từ khóa được gạch dưới sau đây. Nếu
bạn phải đọc từ khóa thôi, bạn có thể hiểu được toàn bộ thông tin không? Hãy
đọc đoạn văn kế tiếp để tìm lời giải đáp. Tôi chắc chắn rằng chỉ cần đọc lại
những từ khóa trên, bạn vẫn nắm được toàn bộ thông tin. Không một thông tin nào
bị bỏ sót. Tuy nhiên, việc đọc các từ thứ yếu chiếm phần lớn trong đoạn văn
không mang lại thông tin bổ ích nào.
Bao nhiêu thông tin bạn có được
khi đọc những từ thứ yếu đó? Câu trả lới là hầu như không có gì cả. Vậy mà
những từ thứ yếu này lại chiếm phần lớn từ ngữ trong đoạn văn ban đầu. Điều này
cho thấy mỗi khi bạn học thuộc bài 1 cách mù quáng, bạn thật sự đang phung phí
1 phần lớn thời gian hết sức vô ích. Chưa kể đến việc cố gắng ghi nhớ quá nhiều
từ thứ yếu sẽ làm bạn bị xao nhãng khỏi những thông tin quan trọng. Đó là lí do
tại sao một số học sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn không có kết quả như ý.
Trong phần tiếp theo của chương này, bạn sẽ được học cách đọc hiệu quả để tập
hợp những từ khóa cần thiết vào Sơ Đồ Tư Duy.
TẠI SAO CHÚNG TA PHẢI HỌC CÁCH
ĐỌC HIỆU QUẢ?
Để nắm bắt thông tin 1 cách hiệu
quả khi đọc sách, chúng ta phải học cách đọc hiệu quả. Phương pháp đọc hiệu quả
là kỹ năng đọc sách giúp bạn tăng tốc độ đọc, khả năng tập trung và năng lực
lĩnh hội khi đọc. Hầu hết mọi người đều gặp 1 vấn đề chung là khả năng tập trung và sức tiếp thu thông tin kém lúc đọc
sách. Bên cạnh đó, một vấn đề khác là chúng ta thường đọc ở tốc độ chậm hơn
nhiều so với khả năng đọc thật sự của chúng ta. Thông qua phương pháp đọc hiệu
quả này , bạn sẽ có thể đọc nhanh gấp 3 lần tốc độ đọc hiện tại của bạn. Điều
này mang lại nhiều lợi thế cho bạn so với bạn bè xung quanh. Bạn sẽ có nhiều
thời gian hơn để thư giãn, hoặc chuyển sang việc ghi chép, làm bài tập, ôn bài.
ĐỌC NHANH HƠN GIÚP TĂNG KHẢ
NĂNG TẬP TRUNG VÀ TIẾP THU THÔNG TIN
Nhiều người tránh việc đọc nhanh
vì họ nghĩ rằng việc đọc nhanh làm giảm khả năng tập trung cũng như khả năng
tiếp thu thông tin của họ. Thực tế hoàn toàn ngược lại, lí do bạn mất tập trung
là vì bạn đọc qua chậm. Xin nhớ rằng việc thiếu tập trung là kết quả của việc
tâm trí bạn lang thang nghĩ về những chuyện khác. Lý do tại sao bộ não của bạn
(đặc biệt là bán cầu não phải đầy sự sáng tạo) làm việc này là vì nó không được
tận dụng triệt để, thế là nó trở nên “buồn chán”. Nghiên cứu cho thấy đôi mắt và
não bộ của chúng ta có khả năng tiếp thu hơn 20.000 từ 1 phút nhưng hầu hết mọi
người chỉ đọc ở tốc độc 200 từ 1 phút, ít hơn 1% tiềm năng thật sự trong chúng
ta. Nếu bạn có 1 công ty thuê 100 công nhân nhưng vào bất cứ lúc nào cũng chỉ
có đủ việc cho 1 công nhân, chuyện gì sẽ xảy ra? 99 công nhân còn lại sẽ cảm
thấy nhàm chán, bắt đầu nói chuyện với nhau, thậm chí còn làm nhiều việc vô bổ
khiến người công nhân đang làm việc cũng bị mất tập trung. Đây là những gì diễn
ra trong não bộ của bạn khi nó đọc qua chậm. Trải qua nhiều buổi nói chuyện
chuyên đề về các khóa đào tạo, tôi đã chứng minh được rằng, khi tôi cắt giảm
thời gian cho phép các học sinh của tôi đọc 1 đoạn 1 văn, khả năng tiếp thu
kiến thức của họ lại tăng lên rõ rệt. Kết quả này được chứng thực qua các bài
kiểm tra sau đó. Tuy nhiên, điều này chỉ chắc chắn xảy ra khi họ áp dụng phương
pháp đọc hiệu quả mà học được học. Thêm 1 ví dụ về vấn đề này. Gải sử bạn đang
lái xe trên xa lộ với tốc độ 20 Km/giờ. Bạn có tập trung cao độ không? Tôi
không nghĩ vậy. Tâm trí của bạn có thể tha thẩn dạo quanh và cảm thấy cực kì
nhàm chán. Còn chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn đang lái xe với tốc độ 50-60 km/giờ.
Tôi chắc chắn rằng bạn buộc lòng phải ở trong trạng thái tập trung cao độ nhất.
Vậy đó, việc đọc sách cũng tương tự như thế.
TIỀM NĂNG CỦA ĐÔI MẮT
Điều gì quyết định tốc độ đọc
sách của bạn? Và làm cách nào chúng ta có thể tăng tốc đọc? Câu trả lời nằm ở
cách mắt chúng ta di chuyển liên tục từ bên này sang bên kia như máy quét thông
tin khi nó phải đọc 1 trang sách. Chuyện gì thật sự xảy ra nếu bạn không di
chuyển trôi chảy chút nào? Trên thực tế, khi bạn đọc một trang sách, mắt bạn sẽ
di chuyển giống như máy đánh chữ vậy, liên tục dừng lại rồi di chuyển tiếp, cứ
thế lặp đi lặp lại liên tục. Khi đọc, mắt chúng ta phải dừng lại thì mới thu
thập được thông tin. Thời gian mắt dừng lại mỗi lần khoảng ¼ giây đến 1 giây.
Mắt dừng lại càng nhiều lần thì thời gian dừng càng lâu và làm chúng ta đọc
càng chậm. Bí quyết của phương pháp đọc hiệu quả là làm giảm số lần và thời gian dừng của
mắt khi chúng ta đọc sách.
Với những người đọc từng chữ một,
mắt của họ phải dừng lại ở mỗi chữ 1 lần. Giả sử mỗi lần mắt họ dừng khoảng ½
giây, điều này có nghĩa trong vòng 1 phút, họ chỉ có thể đọc 120 từ. Tốc độ 120
từ/phút là tốc độ dưới trung bình. Để đọc nhanh hơn, bạn không thể đọc từng từ
một được. Bạn phải đọc ít nhất 1 cụm từ mỗi lần mắt dừng lại. Nếu bạn đọc 2 đến
3 từ 1 lần thì tốc độ đọc của bạn sẽ là 240 – 360 từ/phút. Đây chỉ mới là tốc
độ đọc trung bình.
Chỉ cần chịu khó tập luyện vài
lần, bạn sẽ có thể đọc 1 nhóm 5-7 từ một lúc, mang lại cho bạn tốc độ đọc
600-840 từ/phút. Việc này hoàn toàn không khó khăn như bạn nghĩ. Các học sinh
tham dự khóa học Thiếu Niên Siêu Đẳng đều có thể thực hiện việc này sau vài giờ
thực hành, kể cả những học sinh từng học rất kém.
KIỂM TRA TỐC ĐỘ ĐỌC CỦA BẠN
Để đo nhanh tốc độ đọc hiện thời
của bạn, canh đồng hồ trong vòng 1 phút xem bạn đọc được bao nhiêu từ. Nếu việc
đọc 600-850 từ một phút không quá phức tạp, và nếu chúng ta có thể đọc được 1
cụm từ, tại sao vẫn có quá nhiều người gặp khó khăn trong việc đọc? Tại sao vẫn
có qua nhiều người đọc chậm? Lý do là vì....
NHỮNG THÓI QUEN LÀM GIẢM TỐC
ĐỘ ĐỌC CỦA BẠN
Để tìm hiểu thêm về thói quen đọc
sách của bạn, hãy đọc lại trang vừa qua. Lần này,bạn hãy chú ý đến mắt của bạn,
môi của bạn và những gì trong tâm trí bạn lúc bạn đang đọc. Bây giờ, hãy kiểm
tra lại xem bạn có bất kì thói quen chậm nào sau đây không. Đọc bằng môi Khi
đọc, bạn có đế ý thấy môi của bạn mấp máy không? Nếu chúng mấp máy đọc, nghĩa
là bạn có thói quen đọc bằng môi. Đây là 1 thói quen có từ tiểu học khi phải
đọc lớn tiếng trong lớp. Đọc bằng môi làm bạn đọc rất chậm vì bạn bị giới hạn
vào tốc độ đọc của môi bạn. Bằng cách chủ động không mấp máy môi khi đọc, bạn
có thể dần bỏ được thói quen này. Giọng đọc thầm Một số người không mấp máy môi
khi đọc nhưng thay vào đó, họ lại có giọng nói thầm đọc từng chữ trong đầu họ.
Thói quen này cũng rất tệ, vì tốc độ đọc của bạn bị giới hạn vào tốc độ của
giọng nói trong đầu bạn. Vì đây là 1 thói quen phổ biến nhất, ăn sâu trong
nhiều người chúng ta, bạn khó có thể từ bỏ được giọng đọc thầm này. Thay vào
đó, bạn phải bắt đầu thực tập việc chỉ đọc thầm những từ khóa chứ không đọc
thầm từng chữ một. Ngoài ra bạn cũng có thể xua đuổi giọng đó ra khỏi đầu bằng
việc nghe nhạc không lời có nhịp độ nhanh khi đọc sách.
Việc đọc lùi
Một vấn đề phổ biến nữa của người
đọc là có khuynh hướng cứ đọc đi đọc lại một số từ. Thói quen này làm mất nhiều
thời gian và thường khiến người đọc chậm hơn 100 từ một phút. Hơn 90% thói quen
này là do họ sợ tiếp thu thông tin chậm, sợ bỏ sót thông tin và thiếu tự tin
khi đọc sách. Thói quen này cũng có thể được khắc phục bằng việc tập cách đọc
nhanh và tin tưởng vào khả năng đọc sách của bạn. Một lí do nữa của thói quen
này là người đọc có thể không biết nhiều từ vựng hoặc kém về ngôn ngữ. Vấn đề
này phải được giải quyết 1 cách riêng.
Đọc từng chữ một
Như đã đề cập, việc đọc từng chữ
1 chỉ cho phép bạn đọc ở tốc độ 120 từ/phút. Nhiều người nghĩ rằng đây là
phương pháp đọc sách hợp lí vì tất cả chúng ta đều bắt đầu tập đọc bằng việc
đọc lớn thành tiếng từng từ một. Nhưng thật ra, đó chỉ là phương pháp đọc sách
… vỡ lòng. Phương pháp đọc sách hiệu quả là phải giúp bạn đọc nhanh mà vẫn nắm
bắt toàn bộ thông tin chứ không chỉ đơn thuần là đọc từng chữ. Việc đọc từng
cụm thay vì từng chữ và chú trọng vào những từ khóa chính là cách đọc hoàn hảo
nhất.
Tầm mắt hẹp
Tầm mắt hẹp là số từ mà mắt bạn
có thể nhìn thấy trong mỗi lần nhìn hoặc dừng lại. Đa số mọi người có tầm mắt rộng
khoảng 3-4 từ một cách tự nhiên không cần rèn luyện. Nếu bạn có thói quen đọc
sách thường xuyên, bạn nên có
tầm mắt rộng khoảng 6-7 từ. Tầm
mắt của bạn càng rộng, bạn càng có thể đọc nhiều từ trước mỗi lần mắt dừng lại.
Để đạt tới tốc độ đọc 600-850 từ/phút, bạn phải tập luyện đế có tầm mắt rộng
khoảng 6-7 từ. Chúng ta sẽ cùng thào luận về cách tập luyện này ở phần tới.
Bạn có thể kiểm tra tầm mắt hiện
tại của bạn bằng việc lấy 1 mảnh giấy đặt lên 1 câu văn hoàn chỉnh để che lại
phần nội dung câu văn. Tập trung nhìn vào câu văn đang bị che lại. Sau
đó bạn rút tờ giấy ra thật nhanh
trong vòng 1 giây rồi lại để vào che lại câu văn đó. Bạn kịp thấy được bao
nhiêu từ trong câu văn đó? Số từ bạn nhìn thấy chính là ước đoán tầm mắt của
bạn.
PHƯƠNG PHÁP ĐỌC HIỆU QUẢ GIÚP
TĂNG TỐC ĐỌC VÀ KHẢ NĂNG TIẾP THU THÔNG TIN
Bây giờ thì bạn đã hiểu các yếu
tố quyết định tốc độ đọc và sự tập trung của bạn. Bạn cũng đã tìm hiểu thêm về
các thói quen xấu khi đọc sách. Sau đây là vài kỹ năng đọc sách hiệu quả mà bạn
có thể áp dụng ngay từ bây giờ. Sử dụng 1 cây bút chì làm vật dẫn đường Khi
không có vật gì đi trước dẫn đường, mắt bạn có khuynh hướng nhảy nhót khắp
trang giấy làm chậm việc đọc sách của bạn.. Do đó, bất cứ khi nào bạn đọc sách,
hãy dùng 1 cây bút chì làm vật dẫn mắt bạn qua từng câu văn. Việc này giúp bạn
tập trung hơn vào việc đọc. Một lí do khác của việc dùng bút chì là để điều
khiển tốc độ đọc của mắt bạn. Điều này tương tự như việc bạn cần 1 người khác
chỉ đọc tốc độ trong môn đua thuyền truyền thống vậy. Dịch chuyển bút chì nhanh
hơn tốc độ đọc bình thường của bạn một chút giúp rèn luyện mắt bạn đuổi theo
bút chì và quen dần với tốc độ đọc nhanh hơn.
Tìm hiểu những ý chính và đánh
dấu các từ khóa.
Khi đọc sách, bạn cần lướt qua
những từ không chính yếu và đánh dấu những từ khóa quan trọng. Cùng lúc đó, tìm
kiếm các ý chính trong mỗi đoạn văn. Thông thường mỗi đoạn văn đều có 1 ý chính
duy nhất được hỗ trợ bởi nhiều ý phụ. Hiểu được điều này sẽ giúp ích cho tiến
trình nắm bắt thông tin của bạn
Mở rộng tầm mắt đề đọc được
cụm từ 5-7 từ 1 lúc
Thực hành các bài tập từ A đến E
ở cuối chương sẽ dần dần giúp bạn mở rộng tầm mắt khi đọc sách. Đồng thời, cố
gắng chủ động đọc 1 nhóm 5-7 từ 1 lúc khi bạn làm bài tập thực hành.
Tập nghe nhạc nhịp độ nhanh
trong lúc đọc
Khi đọc sách, bạn có thể nghe
nhạc không lời có nhịp độ nhanh để rèn luyện cho mắt bạn đọc nhanh hơn. Bạn
cũng nên nghe nhạc bằng tai nghe (headphone) nếu bạn đọc sách ở nhừng nơi cần
giữ yên tĩnh cho người xung quanh như thư việc chẳng hạn. Chúng ta có khuynh
hướng đọc sách nhanh để bắt kịp tốc độ nhạc đang nghe. Sau vài lần tập luyện,
bạn sẽ phát hiện rằng bạn đọc nhanh hơn mà không cần bật nhạc. Sự yên lặng
không làm tăng sự tập trung của bạn mà chỉ khiến não bạn đi thơ thẩn ở những
nơi khác. Một lí do khác của việc đọc sách trong tiếng nhạc nhanh dồn dập là
nhằm mục đích lấp đi các tiếng động làm xao nhãng khác (như tiếng người nói chuyện,
tiếng tivi vọng vào từ phóng khách...) và dập tắt giọng đọc thầm bên trong đang
kìm hãm tốc độ đọc của bạn.
Đọc phần tóm tắt cuối chương
trước
Một kĩ năng đọc sách khác mà đa
số học sinh đếu không nhận ra, đó là bao giờ cũng nên đọc phần tóm tắt cuối
chương trước khi quay lại đọc từ đầu chương. Tại sao? Bởi vì cuối chương lúc
nào cũng có vài đoạn văn tóm lại ý chính, hoặc trong nhiều trường hợp có cả các
câu hỏi kiểm tra về chương đó. Khi bạn đọc phần cuối chương trước, bạn sẽ có 1
khái niệm chung về nội dung chính của chương. Đồng thời, não của bạn cũng biết
được những thông tin cần thiết nào mà bạn cần tìm hiểu trong chương sách. Và
bạn sẽ đọc sách một cách hết sức hiệu quả để nắm bắt những thông tin ấy. Hơn
nữa, bạn nên luôn luôn đọc lướt qua những đề mục chính và phụ trong chương sách
trước khi bắt đầu đọc từng chữ chi tiết. Việc đọc lướt qua này sẽ giúp bạn
chuẩn bị tâm trí và đọc hiệu quả hơn.
Liên tục thúc đẩy và thử thách
khả năng của bạn
Bạn đã từng thấy các vận động
viên chạy đua như thế nào chưa? Họ buộc các vật nặng vào chân trong lúc chạy.
Đây là cách rèn luyện cơ bắp thêm mạnh mẽ, nhưng nó tạo ra cảm giác cực kì năng
nề khó chịu khi luyện tập. Tuy nhiên, khi họ tháo bỏ những vật nặng đó ra, họ
bỗng cảm thấy nhẹ nhàng bay bổng và có thể chạy rất nhanh Bạn có thể dùng 1 kỹ
thuật tương tự để rèn luyện việc đọc hiệu quả. Khi bạn tập đọc hiệu quả, di
chuyển bút chì nhanh đế thúc đẩy mắt bạn phải đọc ở một tốc độ mà bạn cảm thấy
khó chịu. Ví dụ, nếu bạn chỉ đang đọc được 100 từ/phút, bạn phải ép mình đọc
được 300-400 từ /phút. Nếu bạn cảm thấy không nắm kịp thông tin hoặc không
thoải mái, không sao cả. Mục đích của việc này là làm bạn quá tải và làm căng
hệ thống thần kinh của bạn. Sau nhiều lần thử thách như thế, năng lực bộ não
của bạn sẽ được nâng cao rõ rệt. Xin nhắc lại rằng bạn phải thực tập việc này
thật nhiều lần để đạt kết quả tốt nhất. Bây giờ, bạn đã được học phương pháp
đọc hiệu quả đế nắm bắt thông tin. Bước tiếp theo, bạn sẽ được học phương pháp
tận dụng sức mạnh toàn não bộ để thành thạo trong việc vẽ Sơ Đồ Tư Duy sau khi
thu thập được các ý chính và từ khóa quan trọng trong sách.
Cách đọc sách hiệu quả
Đọc sách là một phương tiện bồi
dưỡng trí nhớ và tư duy để làm giàu sự hiểu biết của mình. Và mặc dù đọc sách
là một nghệ thuật, không có một quy chuẩn nào về việc đọc sách - có lúc cần đọc
kỹ, nhưng nhiều khi chỉ cần đọc qua lấy ý chính. Nhưng áp dụng một số gợi ý hữu
ích sau đây có thể giúp bạn nâng cao kỹ năng đọc sách của mình hiệu quả hơn.
Chúng ta không thể đọc hết tất cả
những điều cần biết, nhưng có đủ thời gian để đọc những điều cần thiết.
Sau đây là một số gợi ý hữu ích
giúp bạn nâng cao kỹ năng đọc của mình hiệu quả hơn:
1. Tạo sự tập trung cho chính
mình bằng cách xem lướt qua bài đọc trước khi bạn thật sự đọc kỹ:
- Xem tựa đề bài đọc, các tiêu đề
lớn nhỏ, những chỗ đánh dấu, in nghiêng hoặc in đậm.
- Xem qua những hình vẽ hay minh họa, đồ thị
hay biểu đồ.
- Xem qua toàn bộ bài đọc bằng
cách đọc đoạn đầu và đoạn cuối, lướt nhanh qua những câu đầu của từng đoạn
trong bài (trường hợp sách giáo khoa về kinh tế thường có phần tóm tắt ở cuối
mỗi chương cùng những thuật ngữ quan trọng).
Gấp sách lại và tự hỏi: ý chính
của bài là gì, văn phong ra sao và mục đích của tác giả là gì?
Trả lời được những câu hỏi này sẽ
phần nào giúp các bạn có được một ý tưởng khái quát về nội dung bài đọc, từ đó
dễ tập trung hơn và bài đọc sẽ trở nên dễ nhớ hơn.
Cụ thể:
- Đọc báo chí, thì học cách chú ý
đến những tít lớn, sau đó đến những phần in đậm, sau đó mới lướt vào nội dung
bên trong mỗi bài nếu ta quyết định đọc nốt.
- Sách học, sách nghiên cứu, nên
đọc theo 4 bước như sau:
Bước 1 : Đọc nhanh mục lục, đọc
lướt tên các chương để biết cấu tạo cuốn sách. Người ta khuyên nên giới hạn
công việc này trong vòng 5 phút. Nếu quyết định đọc tiếp, thì sang bước 2.
Bước 2: Đọc các câu mở đầu và những câu kết
luận mỗi chương. Bên trong mỗi chương thì đọc nhanh những câu đầu và câu
kết của các đoạn. Thời gian cho mỗi chương là 3 - 4 phút. Đánh dấu bằng bút màu
những chỗ cần chú ý. Nếu thấy cần tiếp tục thì sang bước 3. (Điều quan trọng là
luôn ghi dấu các điểm quan trọng khi đọc)
Bước 3: Tiếp tục đọc cả cuốn sách
hoặc chọn những chương có giá trị cho công việc tìm kiếm thông tin của mình để
đọc kỹ hơn.
Bước 4: Suy ngẫm về nội dung của
những điều đã đánh dấu và tìm tài liệu liên quan. Tập trung đọc hiệu quả có
nghĩa là đối với các vấn đề khó hiểu, phải đọc đi đọc lại nhiều lần. Chỗ nào
chưa hiểu, chưa rõ, phải đánh dấu để tiếp tục tìm hiểu thêm bằng đọc thêm sách,
nghe giảng thêm, trao đổi, mạn đàm với người khác…
2. Không đọc thành tiếng vì kiểu
đọc này sẽ khiến bạn đọc chậm. Cố gắng xem việc đọc sách như thể đang ngắm một
cảnh đẹp, hình dung một ý tưởng bao quát trong tâm trí. Nếu lần đầu gặp một
khái niệm mới, bạn đừng vội bỏ qua mà nên tìm hiểu kỹ thêm về khái niệm đó.
3. Đọc theo ý. Các nghiên cứu cho
thấy khi đọc, mắt chúng ta luôn dừng sau những câu chữ trong một dòng. Số lần
dừng của người đọc chậm nhiều hơn so với người đọc nhanh. Dừng nhiều lần không
chỉ làm cho ta đọc chậm mà còn cản trở khả năng nắm bắt vấn đề (Bởi vì ý nghĩa
thường đi theo cả câu hay cụm từ chứ không phải từng chữ một).
4. Thay đổi tốc độ đọc: Thích ứng
với độ khó và cách viết trong bài đọc. Người đọc kém luôn có tốc độ đọc chậm,
thường đọc lại câu đã đọc. Người đọc hiệu quả thường đọc nhanh phần dễ và chậm
lại ở phần khó. Trong một bài đọc có đôi chỗ chúng ta phải đọc cẩn thận hơn
những chỗ khác. Với những tài liệu pháp lý hay các bài viết khó thì cần phải
đọc chậm. Những tài liệu dễ hơn như kinh tế hay báo chí thì ta có thể đọc
nhanh, tránh đọc nhảy trở lại quá nhiều.
“Đọc có thể là một công việc rất
tốn thời gian nhưng bằng cách thay đổi cách đọc, bạn có thể cải thiện đáng kể
kỹ năng đọc của mình hiệu quả hơn”.
Tóm lại, cách đọc sách hiệu quả
là phải gắn liền với việc ghi chép. Việc ghi chép sẽ làm cho quá trình mã hóa
tri thức để chuyển vào bộ nhớ trở nên dễ dàng hơn, hiệu quả hơn. Khi đọc, nên
đọc với tốc độ biến đổi: Đoạn nào quan trọng thì đọc chậm, đọc kĩ; đoạn nào
không quan trọng thì đọc nhanh, đọc lướt. Nắm và thâu tóm nhanh cái chủ yếu,
cái cơ bản của vấn đề trình bày trong sách, hiểu ý nghĩa của cả đoạn văn, đừng
để ý đến từ, đến câu. Tuy nhiên, đọc nhanh không phải là đọc vội, đọc vàng, mà
đọc nhanh là chọn cách đọc cần thiết, đúng lúc và đúng chỗ; nắm nhanh và đủ nội
dung chứ không phải đưa mắt nhanh trên những câu chữ. Ngoài ra, bạn cũng nên
trau dồi cho được thói quen đọc mỗi ngày và không chỉ đọc duy nhất một loại
sách mình ưa thích.
BÀI VIẾT SỐ 05
Cách đọc sách nhanh
Bước 1: Xác định mục đích đọc
sách.
Đây là vấn đề rất quan trọng.
X.I. Povarlin đã nói: "Phương pháp đọc tuỳ thuộc vào mục đích, và hoàn
toàn do mục đích quy định". Mục đích đọc sách sẽ chi phối toàn bộ quá
trình đọc sách. Xác định được mục đích đọc sách sẽ giúp các bạn tránh được đọc
tràn lan, tốn công sức và thời gian. Mục đích đọc còn giúp các bạn có cách đọc
hợp lí, phù hợp với nhiệm vụ và thời gian có thể dành cho đọc sách.
Xác định mục đích đọc sách là trả
lời câu hỏi: "Đọc để làm gì?". Từ đó mới trả lời được câu hỏi:
"Đọc sách gì, chỗ nào, và đọc như thế nào?".
Mục đích đọc sách còn quyết định
cả phương hướng khai thác vấn đề trong cùng một cuốn sách. Ví dụ, khi đọc
Truyện Kiều của Nguyễn Du, có bạn yêu thơ thì tìm những cách diễn đạt các sự
vật, hiện tượng bằng thơ và những câu thơ lục bát hay; có bạn tìm hiểu cuộc đời
nàng Kiều và cốt truyện; có bạn lại qua đó mà hiểu biết đời sống văn hoá, phong
tục, tập quán, lễ nghi phong kiến; có bạn lại đi tìm sự phê phán những định
kiến và luật lệ đã áp bức người phụ nữ... Vì vậy, xác định rõ mục đích đọc sách
là việc làm quan trọng trước tiên đối với mỗi người chúng ta.
Bước 2: Tìm hiểu địa chỉ cuốn
sách.
Bạn đọc hai trang đầu và trang
cuối của cuốn sách để biết:
Tên cuốn sách.
Tên tác giả.
Tên nhà xuất bản.
Năm xuất bản.
Lần xuất bản.
Bạn không nên xem thường thao tác
này. Những thông tin trên đây sẽ giúp bạn rất nhiều.
Bạn vừa đọc xong một quyển sách
hay, bạn gặp một người bạn thân và trò chuyện huyên thuyên với người bạn này về
quyển sách đó. Nhưng khi người bạn hỏi tên quyển sách và tên tác giả để bạn đó
tìm đọc, thì bạn lại không nhớ, không trả lời được. Bạn có rơi vào tình trạng
này bao giờ chưa? Nếu có thì chắc chắn là bạn đã bỏ qua thao tác tưởng chừng vô
ích ở trên rồi đó.
Không chỉ vậy, những thông tin
này còn rất tiện lợi khi bạn đi mua sách và tìm sách trong thư viện. Bạn sẽ
cung cấp những thông tin về quyển sách bạn cần tìm cho nhân viên nhà sách hoặc
người thủ thư, và họ sẽ giúp bạn tìm quyển sách đó một cách dễ dàng. Đứng trước
những kệ sách với không biết cơ man nào là sách, mà không có được những thông
tin trên, thì làm sao bạn có thể nào tìm được quyển sách bạn cần. Phải không
bạn?
Bước 3: Xem mục lục.
Mục lục cuốn sách phản ánh dàn ý
chung và đơn giản của nội dung, đôi khi còn phản ánh cả dàn ý logic của nó.
Bước này giúp bạn giải đáp được câu hỏi: "Cuốn sách có những nội dung gì,
theo trật tự nào?".
Bước 4: Xem lời giới thiệu,
lời tựa, lời nói đầu.
Bạn đọc lời giới thiệu hay lời
tựa để biết cuốn sách đề cập đến vấn đề gì, đối tượng nào sử dụng cuốn sách có
ích hơn cả và phương pháp đọc có hiệu quả.
Lời nói đầu do tác giả cuốn sách
viết. Qua lời nói đầu, bạn dễ dàng hiểu được ý đồ của tác giả, hình dung được
một cách khái quát vấn đề cơ bản được đề cập và tác dụng; mục đích của cuốn
sách mà tác giả mong muốn; biết vấn đề quan trọng nhất cuốn sách sẽ trình bày.
Đôi khi, qua lời mở đầu, bạn còn thu lượm được cả lời khuyên của tác giả nên
tìm hiểu và nghiên cứu cuốn sách như thế nào.
Bước 5: Xem lời kết luận và
tóm tắt ở cuối sách.
Mục đích của việc xem lời kết
luận và tóm tắt của cuốn sách là để thấy rõ nội dung cô đọng nhất, những kết
luận chính và sự khẳng định của tác giả đối với những vấn đề đã trình bày. Đồng
thời, qua lời kết luận và tóm tắt, bạn còn thấy vấn đề chưa được giải quyết đầy
đủ, phương hướng phát triển tiếp tục của chúng.
Theo nguyên tắc, tác giả phải
viết lời kết luận và tóm tắt ở cuối sách. Nhưng hiện nay không hiểu sao một số
tác giả lại bỏ qua công việc này.
Bước 6: Đọc một vài đoạn.
Sau khi đã có được thông tin về
nội dung và mục đích cuốn sách, bạn sẽ trực tiếp tìm hiểu vào nội dung bằng
cách đọc qua một số đoạn, phát hiện những đoạn lí thú, có giá trị. Nhờ đọc qua
một vài đoạn như vậy, những nhận định về nội dung cuốn sách sẽ dần được chính
xác hoá, tạo điều kiện cho bước đọc sau.
Bước 7: Đọc thực sự (hay đọc
đi sâu).
Để lĩnh hội được những tri thức
cần thiết, đạt được mục đích đọc sách, bạn cần phải đi sâu nghiên cứu cuốn
sách. Công việc này đòi hỏi bạn phải có kĩ thuật đọc. Kĩ thuật đọc là năng lực
chiếm lĩnh tri thức và trình độ kĩ năng đọc của bạn. Kĩ thuật đọc phụ thuộc vào
mục đích đọc, thể hiện ra bằng cách đọc. Sau đây là một số cách đọc, bạn có thể
tham khảo và lựa chọn theo mục đích đọc của bản thân.
Đọc lướt qua: Nhằm khái quát
những khái niệm ban đầu và nội dung của nó trong cuốn sách. Với những bạn có
năng khiếu, chỉ bằng cách đọc lướt đã nắm được điều cốt yếu nhất như ý chính,
sự việc chính... Khi đọc lướt, có thể bỏ qua một số trang, đoạn nào đó, hoặc
dừng lại ở một số trang, đoạn nào đó. Cách đọc này sử dụng khi đọc để tìm hiểu
một vấn đề nào đó đã được chuẩn bị, cần làm rõ thêm, khẳng định thêm; hoặc tìm
những cách diễn đạt khác nhau cho một vấn đề nhất định.
Đọc có trọng điểm (hay đọc từng
phần): Là cách đọc từng đoạn, từng phần đã được lựa chọn từ trước nhằm tập
trung sức lực và thời gian cho những nội dung cần thiết, cho một công việc đã
được chuẩn bị.
Đọc toàn bộ nhưng không nghiền
ngẫm kĩ: Cách đọc này nhằm khái quát toàn bộ cuốn sách chứ không đi sâu vào
những nội dung cụ thể. Khi đọc không bỏ qua trang nào cũng không dừng lại suy
ngẫm ở nội dung nào mà chỉ nắm xem, điều đó đã được bàn tới, và bàn ở mức độ
nào. Với các cuốn sách ta chưa biết xu hướng, tư tưởng, giá trị... cũng có thể
đọc theo cách này.
Đọc nghiền ngẫm nội dung cuốn
sách: Đây là cách đọc quan trọng nhất, cần thiết nhất trong tự học để lĩnh hội
đầy đủ nội dung cuốn sách. Từng nội dung, từng vấn đề được xem xét tìm hiểu cặn
kẽ, có đối chiếu với kiến thức, kinh nghiệm và những cuốn sách khác về những
vấn đề đã được đề cập trong dó. Những nội dung tư tưởng của cuốn sách được
người đọc đánh giá, phê phán và hiểu đầy đủ, sâu sắc.
Đọc thụ động: Cũng với cách đọc
toàn bộ hay đọc lướt, nhưng người đọc hoàn toàn theo sự dẫn dắt của tác giả,
chấp nhận hoàn toàn, lấy đó làm những tín điều; nhìn nhận và xem xét vấn đề
bằng con mắt của tác giả.
Đọc chủ động: Là cách đọc mà khi
xem xét những tư tưởng cuốn sách đề cập, người đọc luôn đối chiếu, đánh giá nó.
Mọi sự chấp nhận hay phản đối đều được người đọc dựa trên cơ sở sự đánh giá,
đối chiếu với kiến thức, kinh nghiệm; được nhận thức theo thế giới quan, tình
cảm của mình. Từ những nhận thức đó mà rút ra những kết luận cần thiết cho bản
thân người đọc.
Đọc nông: Chỉ khai thác nội dung,
tư tưởng cuốn sách ở trình độ chấp nhận hoặc có phê phán chung chung mà chưa
thể hiện được sự nghiền ngẫm cuốn sách một cách thấu đáo. Khi đọc những cuốn
sách giải trí thì cách đọc này là phù hợp, đỡ tốn công sức.
Đọc sâu: Là cách đọc đòi hỏi phải
nghiền ngẫm sâu sắc nội dung cuốn sách để hiểu cặn kẽ, lĩnh hội có phê phán
những tư tưởng mà cuốn sách đề cập. Đây cũng là cách đọc quan trọng được sử
dụng trong tự học.
Mỗi cách đọc sách trên đây có thể
đáp ứng cho những mục đích đọc và loại sách khác nhau. Với các loại sách khoa
học và kĩ thuật, đọc với mục đích học tập, nghiên cứu phải đọc một cách chủ động,
nghiền ngẫm sâu sắc, đi sâu vào nội dung từng vấn đề trong sách. Như vậy, càng
thấy rõ, bạn cần có mục đích đọc sách rõ ràng trước khi bắt tay vào đọc.
Đọc sách khoa học nhằm mục đích
học tập, nghiên cứu, bạn không chỉ đọc một lần, mà có khi phải đọc nhiều lần
mới đạt được mục đích đã đề ra. Vì vậy, người ta còn chia việc đọc ra thành đọc
lần đầu và đọc đi sâu.
Đọc lần đầu chỉ giúp bạn có những
cơ sở định hướng cho các lần đọc đi sâu đạt kết quả. Chính từ kết quả đọc lần
đầu, bạn có thể thấy được nội dung quan trọng và cần thiết với mình, lần đọc
sau bạn chỉ cần chú tâm vào đó. Mỗi lần như vậy lại khám phá sâu thêm nội dung
cuốn sách, xác định điều cần tìm hiểu cho lần đọc đi sâu sau, thu hẹp dần phạm
vi đọc. Cứ như vậy cho tới khi bạn thấu hiểu cuốn sách, hoàn thành mục đích đọc
thì việc đọc đó mới dừng lại. V.I. Lenin đã khuyên chúng ta: "Sau lần đọc đầu tiên phải ghi
lại những chỗ chưa hiểu hoặc chưa rõ ràng để trở lại đọc lần thứ hai, lần thứ
ba, thứ tư...".
Cách đọc sách tốt nhất
Nguyên tắc đọc quan trọng nhất là
nguyên tắc mà tôi cứ nói đi nói lại với nhóm nghiên cứu về những tác phẩm lớn
của tôi: Trong khi đọc một cuốn sách khó lần đầu tiên, cứ đọc nó một mạch không
dừng lại. Hãy chú ý đến những gì anh có thể hiểu, và đừng dừng lại vì những gì anh
chưa nắm bắt được ngay lập tức. Cứ làm như vậy. Đọc một mạch cuốn sách không
nản lòng vì những đoạn, những chú thích, những luận điểm, những tham khảo mà
anh không nắm bắt được. Nếu anh dừng lại ở bất kỳ những chướng ngại này, nếu
anh cứ trì hoãn, anh sẽ thất bại.
Trong hầu hết các trường hợp, anh
sẽ không thể giải đáp được sự việc bằng việc bám lấy nó. Anh có cơ hội hiểu nó
nhiều hơn qua lần đọc thứ hai, nhưng điều đó đòi hỏi anh phải đọc cuốn sách một
mạch trong lần đầu.
Đây là phương pháp thực tiễn nhất
mà tôi biết để bẻ gãy vỏ bọc của một cuốn sách, để có được cảm tưởng khái quát
về nó, và chấp nhận cấu trúc của nó một cách nhanh chóng và dễ dàng như có thể.
Anh càng lần lữa trong việc tìm hiểu nghĩa tổng thể của một cuốn sách, anh càng
lâu hiểu nó. Đơn giản là anh phải hiểu biết tổng thể trước khi anh có thể xem
xét những phần trong phối cảnh thực của chúng – hoặc trong bất kỳ phối cảnh
nào.
Giá trị của Shakespeare bị phá
hỏng vì bao thế hệ học sinh trung học bị buộc phải nghiên cứu kỹ Julius Caesar,
Hamlet, hoặc Macbeth từng cảnh một, tra cứu tất cả những từ quá mới mẻ đối với
họ, và học tất cả những chú thích quá chuyên môn.
Kết quả là họ không hề thực sự
đọc vở kịch. Thay vào đó họ bị kéo lê qua nó, từng chút một, qua nhiều tuần lễ.
Đến khi họ tới phần cuối vở kịch, chắc chắn họ đã quên mất phần đầu. Lẽ ra
người ta nên khích lệ họ đọc
vở kịch một mạch. Chỉ có như thế họ mới hiểu chút ít về nó và khiến họ có
thể hiểu nó nhiều hơn.
Những gì anh hiểu khi đọc một
mạch cuốn sách từ đầu đến cuối – thậm chí nếu chỉ năm mươi phần trăm hay ít hơn
– sau đó sẽ giúp anh có thêm nỗ lực trở lại những nơi anh đã qua trong lần đọc
ban đầu. Thực ra anh sẽ đi giống như bất kỳ người lữ hành nào trên những đoạn
chưa biết. Đã từng đi qua địa thế đó một lần, anh sẽ có thể khám phá nó lại từ
những lợi thế mà trước đó có thể anh chưa biết. Anh sẽ ít có khả năng nhầm
những con đường phụ với con đường chính. Anh sẽ không bị những bóng mát lúc
giữa trưa đánh lừa, bởi anh sẽ nhớ lại chúng ra sao lúc mặt trời lặn. Và bản đồ
trong tâm trí mà anh đã lập ra sẽ chỉ tốt hơn những thung lũng và núi đồi là
tất cả bộ phận của một phong cảnh như thế nào.
Không hề có phép thần thông nào
về việc đọc nhanh lần đầu. Nó không thể đạt được kết quả tốt và chắc chắn không
thể được coi như một cách thay thế cho việc đọc cẩn thận đáng dành cho một cuốn
sách hay. Nhưng việc đọc nhanh lần đầu làm cho việc nghiên cứu cẩn thận dễ dàng
hơn nhiều.
Thực tiễn này giúp anh giữ được
sự nhạy bén trong khi lao vào một cuốn sách. Đã bao lần anh mơ mộng theo cách
của anh qua hết trang này đến trang khác để khi tỉnh dậy trong đầu anh không có
một ý tưởng nào về nơi anh đã qua? Điều đó có thể xảy ra nếu như anh để mình tự
trôi một cách thụ động suốt cuốn sách. Chưa ai từng hiểu được gì nhiều theo
cách ấy. Anh phải có một cách nắm bắt mạch chung.
Người đọc tốt luôn tích cực trong
mọi nỗ lực để hiểu. Bất kỳ cuốn sách nào cũng là một vấn đề, một điều bí ẩn.
Thái độ của người đọc phải là
thái độ của một thám tử tìm
kiếm những manh mối đi vào những ý tưởng cơ bản và nhạy bén với tất cả những gì
làm cho chúng rõ ràng hơn. Nguyên tắc về việc đọc nhanh lần đầu giúp duy trì
thái độ này. Nếu bạn theo cách đó, bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy mình tiết kiệm
được bao nhiêu là thời gian, bạn sẽ hiểu thấu đáo hơn biết bao nhiêu, và nó sẽ
dễ dàng hơn biết bao nhiêu.
Kỹ năng đọc sách
Đọc sách nghe ra tưởng chừng đơn
giản nhưng lại không đơn giản chút nào. Chúng ta sẽ cùng tìm cách để đọc sách
hiệu quả với sự hứng thú và lôi cuốn nhé!
Tạo cho mình một thói quen
thích đọc
Để có được thói quen này thì bạn phải thật sự là người ham thích học
hỏi và khám phá. Bởi vì, bạn biết mình được gì khi ôm khư khư cuốn sách
trên tay để đọc nó cho hết.
Đọc sách gì?
Đó là những sách cần thiết cho
bạn. Bạn say mê lĩnh vực nào thì bạn sẽ tìm hiểu các loại sách đó. Sách cũng có
rất nhiều loại và mỗi loại có một đặc trưng khác nhau. Do đó, chúng ta phải lựa chọn những cuốn sách vừa hay vừa
phù hợp với công việc học tập
hay làm việc của mình để khi đọc xong chúng ta sẽ lĩnh hội được nội dung mà nó
truyền tải.
Đọc như thế nào?
Điều này thì cần phải chú ý nhiều
hơn. Mỗi chúng ta có những sở thích và cách làm việc khác nhau, vì vậy cách đọc
sách cũng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, vẫn có những điểm chung nào đó cho các bạn,
chẳng hạn:
- Cầm một cuốn sách thì hãy đọc
lướt qua về nội dung của nó xem nó viết gì và đoạn nào là trọng tâm hơn cả. Bạn hãy coi phần mục lục để thấy được toàn bộ kết cấu cũng như
bố cục của cuốn sách. Thông qua các tiêu đề chúng ta sẽ nắm được sơ lược về
toàn bộ cuốn sách. Ở mỗi đoạn thường đặt câu chủ đề, bạn cũng đọc nhanh ở phần
đó để hiểu ý của các đoạn. Cuối mỗi chương thường có những tiểu kết nhỏ về nội
dung của chương, bài hay mục. Đọc phần này coi như bạn đã hiểu được phần đó có
nội dung là gì, rất nhanh mà lại không bị nhàm chán khi ngồi đọc từ đầu tới
cuối.
- Khi đọc sách, các bạn nên tạo
cho mình thói quen đánh dấu những phần “khác thường” như in
nghiêng, in đậm hay những từ ngữ “đắt giá” của cuốn sách. Bởi vì, ở những điểm
nhấn đó nội dung thường đặc sắc và thú vị rất nhiều.
- Các bạn hãy cố gắng tập trung khi đọc sách nhé. Làm bất kỳ điều gì cũng
vậy chứ không riêng gì việc đọc sách. Chỉ khi chúng ta tập trung vào việc mình
đang làm thì hiệu quả nó sẽ cao hơn và chúng ta sẽ rút ngắn được thời gian hơn.
Và như thế bạn sẽ không phải đọc lại nhiều lần trên cùng một cuốn sách.
- Hãy hiểu nội dung mà cuốn sách
truyền tải. Đọc sách là để tìm kiếm thông tin và ý nghĩa của những điều mà mình
quan tâm. Do vậy, bạn cố gắng hiểu ý nghĩa, nội dung trong từng câu chữ và có
thể đặt các câu hỏi rồi tự mình trả lời. Nếu làm như vậy bạn sẽ thấy thú vị lắm
đấy.
- Khi đọc sách cũng nên có sự
biến đổi. Có đoạn chỉ cần đọc lướt qua cũng có thể hiểu nội dung của nó nhưng
cũng có đoạn phải nghiền ngẫm suy nghĩ thì mới thấy được “cái hồn” và những đều
ý nghĩa nhất.
Nên nhận xét sau khi đọc
- Bạn phải đánh giá mức độ hay dở
của cuốn sách mình vừa đọc. Nội dung của nó thế nào, có gì mới mẻ không? Văn
phong có gì đáng lưu ý… với cách làm này bạn sẽ học hỏi được rất nhiều về kỹ
năng đọc sách.
- Mỗi cuốn sách hay đều có nội
dung hấp dẫn. Vì thế, bạn có thể ghi lại nội dung của nó vào một cuốn sổ tay để
khi cần thiết bạn chỉ cần coi lại mấy dòng tóm lược đó.
- Vốn từ vựng của bạn sẽ ngày càng
giàu hơn khi các bạn tiếp cận
nhiều hơn với sách vở, báo chí. Với những kỹ năng đọc như thế này, hy vọng
chúng ta sẽ thu thập được nhiều thông tin hơn khi đọc sách.
Chúng ta không nên đếm xem mình
đã đọc bao nhiêu cuốn sách mà hãy chú ý vào việc mỗi cuốn sách mình đã thu về
những gì. Đó là một số điều về kỹ năng đọc, trong thời buổi mà thông tin mạng
bùng nổ cũng như sách báo luôn có sẵn. Nếu bạn có một phương pháp đọc hiệu quả,
một kỹ năng thu lượm và tìm kiếm thông tin thì tin rằng bạn sẽ nhận được nhiều
kiến thức bổ ích.